Umorzenie podatków i inne ulgi podatkowe
Realia, w których przyszło aktualnie funkcjonować nie tylko przedsiębiorcom, ale także osobom które nie prowadzą działalności gospodarczej, z pewnością nie sprzyjają zarobkowaniu. Dwukrotnie oglądamy każdą złotówkę przed jej wydaniem (i to z dwóch stron!). Niniejszy artykuł dedykowany jest tym, którzy obecnie przeżywają trudności finansowe i rozważają wszelkie możliwości wybrnięcia z impasu recesji i spirali zadłużenia – w tym wypadku – zadłużenia podatkowego.
Rodzaje ulg
Polski ustawodawca w ramach przepisów ordynacji podatkowej (ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Ordynacja podatkowa) zamieścił rozdział 7a pt. „ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych”. Zgodnie z art. 67a ww. ustawy, organ podatkowy na wniosek podatnika może:
- odroczyć termin płatności podatku lub rozłożyć zapłatę podatku na raty;
- odroczyć lub rozłożyć na raty zapłatę zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę lub odsetki od nieuregulowanych w terminie zaliczek na podatek;
- umorzyć w całości lub w części zaległości podatkowe, odsetki za zwłokę lub opłatę prolongacyjną, przy czym umorzenie zaległości podatkowej powoduje również umorzenie odsetek za zwłokę w całości lub w takiej części, w jakiej została umorzona zaległość podatkowa.
Podstawy udzielenia ulgi
Podkreślenia wymaga, że przyznanie ulgi podatkowej stanowi uprawnienie organu podatkowego i mieści się w jego swobodzie decyzyjnej. Decyzja o udzieleniu ulgi jest uznaniowa i zależy od urzędu. Niemniej, nawet w przypadku gdy prawidłowo zostanie złożony wniosek o udzielenie ulgi, nie ma gwarancji, że taka ulga zostanie przyznana. Urząd rozpatruje każdą sprawę indywidualnie. Organ podatkowy jest uprawniony między innymi do sprawdzenia sytuacji majątkowej i zweryfikowania jak odmowa umorzenia zaległości podatkowej wpłynie na sytuację życiową podatnika oraz jego rodziny.
Przesłaną udzielenia ww. ulg podatkowych jest wystąpienie przypadku uzasadnionego ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym. Normy prawa podatkowego nie zawierają jednoznacznych definicji przypadku uzasadnionego ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym. W tym zakresie warto odwołać się do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 22 kwietnia 1999 roku (syn. akt SA/850/98), w którym to wskazano, że:
ważny interes podatnika to sytuacja, gdy z powodu nadzwyczajnych, losowych przypadków, podatnik nie jest w stanie zaległości podatkowych uregulować – będzie to np. utrata możliwości zarobkowania, utrata losowa majątku;
interes publiczny to sytuacja, gdy zapłata zaległości podatkowej spowoduje konieczność sięgania przez podatnika do środków pomocy państwa, gdyż nie będzie w stanie zaspakajać swoich potrzeb materialnych.
Umorzenie z urzędu
Organ podatkowy może również z urzędu udzielić ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych, w postaci umorzenia w całości lub w części zaległości podatkowej, odsetek za zwłokę lub opłaty prolongacyjnej (art. 67d ww. ustawy). Umorzenie z urzędu oznacza, że organ jest uprawniony podjąć czynność samodzielnie, bez jakiejkolwiek inicjatywy ze strony podatnika. Organ podatkowy może udzielić ulgi z urzędu w sytuacji gdy:
- zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwoty przewyższającej wydatki egzekucyjne;
- kwota zaległości podatkowej nie przekracza pięciokrotnej wartości kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym;
- kwota zaległości podatkowej nie została zaspokojona w zakończonym lub umorzonym postępowaniu likwidacyjnym lub upadłościowym albo sąd oddalił wniosek o ogłoszenie upadłości;
- podatnik zmarł, nie pozostawiając żadnego majątku lub pozostawił ruchomości niepodlegające egzekucji na podstawie odrębnych przepisów albo pozostawił przedmioty codziennego użytku domowego, których łączna wartość nie przekracza kwoty 5.000,00 zł, i jednocześnie brak jest spadkobierców innych niż Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego oraz nie ma możliwości orzeczenia odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej.
Wniosek o udzielenie ulgi
Wniosek o udzielenie ww. ulg może złożyć: podatnik, spadkobierca podatnik lub płatnika oraz osoba trzecia. Wniosek o umorzenie zaległości podatkowej, odsetek lub opłaty prolongacyjnej należy złożyć najwcześniej dzień po terminie płatności podatku. Nie należy tego robić wcześniej, gdyż umorzenie dotyczy tylko zaległości podatkowych. Nie można też zwlekać ze złożeniem wniosku. Jeżeli bowiem organ podatkowy nie umorzy płatności, to uregulowania będą wymagały także odsetki.
adwokat Piotr Kałużny
